Ο ρόλος του σχολείου για την εκπαίδευση παιδιών με Μαθησιακές Δυσκολίες
Η αναγκαιότητα παρέμβασης και σωστής αντιμετώπισης στην περίπτωση των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες είναι μεγάλη. Η μη έγκαιρη αντιμετώπιση των δυσκολιών αυτών ή η έλλειψη κατάλληλων χειρισμών για την αντιμετώπισή τους, έχει ως αποτέλεσμα τη διαιώνιση του προβλήματος στην εφηβεία και την υπόλοιπη ζωή των παιδιών αυτών.
Τόσο η συμβολή της οικογένειας όσο και του σχολείου κρίνεται σημαντική για τη στήριξη των παιδιών, την ενθάρρυνσή τους και την υποστήριξή τους ώστε να ανταπεξέλθουν όχι μόνο στις γνωστικές δυσκολίες που έχουν αλλά και στις επιβαρυμένες ψυχοσυναισθηματικές καταστάσεις που βιώνουν.
Ο υπέρτατος στόχος του σχολείου και συγκεκριμένα του εκπαιδευτικού που ασχολείται με τα παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες μάθησης, θα πρέπει να είναι η εξίσωση του πλέγματος των δυνατοτήτων και των ελλειμμάτων των παιδιών αυτών με μία κατάλληλη διδακτική μέθοδο, η οποία θα είναι προϊόν προσεκτικής επιλογής περισσότερο παρά τυχαίας προτίμησης. (Στασινός, 2003)
Απαιτείται ωστόσο για το σκοπό αυτό μια έγκυρη και αναλυτική διάγνωση των επιμέρους δυσκολιών που συνθέτουν το όλο πρόβλημα. Η κατάλληλη και συγχρόνως αποτελεσματική διδασκαλία των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες είναι αναγκαία τόσο στην πρωτοβάθμια όσο και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Για την επίτευξή της απαιτείται το σύνολο των διδακτικών παρεμβάσεων να είναι στηριγμένο στην εξατομίκευση της διδασκαλίας, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της διδακτικής αξιολόγησης. (Παντελιάδου & Πατσιοδήμου, 2007)
Μεγάλη δυσκολία στο ρόλο του σχολείου σχετικά με την εκπαίδευση των παιδιών με δυσκολίες μάθησης, αποτελεί ο ετερογενής πληθυσμός των παιδιών αυτών που στεγάζεται σε συνηθισμένες τάξεις ή ειδικές τάξεις ή ακόμη και σε ειδικά σχολεία, στα οποία φοιτούν κυρίως παιδιά με πολλαπλές δυσκολίες έντονης μορφής και με σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές. Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες φοιτά σε συνηθισμένες γενικές τάξεις μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά της ίδιας ηλικίας. Για το λόγο αυτό, το κλειδί της επιτυχίας σε αυτούς τους μαθητές είναι ο εκπαιδευτικός της τάξης. Είναι πολύ σημαντική η στάση του δασκάλου, η κρίση του ως προς την πρόοδο των παιδιών και η ικανότητά του να αντιμετωπίσει τη συναισθηματική συμπεριφορά και τα προβλήματα που απορρέουν από την αδυναμία του παιδιού να συναγωνιστεί ακαδημαϊκά τους συμμαθητές του.
Είναι απαραίτητο η σχολική ατμόσφαιρα να είναι θετική και κατάλληλη να υποστηρίξει την προσπάθεια όλων των παιδιών. Αυτό διαμορφώνεται κυρίως από τους εκπαιδευτικούς του σχολείου, οι οποίοι σχετίζονται άμεσα με τη λειτουργία της τάξης και τις μαθησιακές συνθήκες. Έτσι πρέπει να γίνονται όλα σε ένα κλίμα συνεργασίας και ενδιαφέροντος, με έναν εκπαιδευτικό που δίνει ευκαιρίες και ενθαρρύνει το παιδί που αντιμετωπίζει δυσκολίες, ασκώντας επίδραση στην αυτοαντίληψή του. Δεδομένου ότι τα περισσότερα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες έχουν αρνητική αντίληψη για τον εαυτό τους και τις ικανότητές τους, κατανοούμε πόσο σημαντική είναι η θετική υποστήριξη του δασκάλου, ο οποίος θα ενισχύει κυρίως τα θετικά προσπερνώντας ή δουλεύοντας τα αρνητικά. Αυτό μπορεί να υλοποιηθεί με την ανάπτυξη μεθόδων διδασκαλίας που θα σέβονται τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες των παιδιών, με την ολόπλευρη ενίσχυση του παιδιού και με την πεποίθηση ότι όλα τα παιδιά έχουν ένα πεδίο στο οποίο μπορούν να επιτύχουν.
Πολύ σημαντικός παράλληλα είναι ο ρόλος των κινήτρων και της παρακίνησης των παιδιών από το σχολείο. Η επίδραση των κινήτρων που δίνει ο εκπαιδευτικός οδηγεί στην ενεργό εμπλοκή του παιδιού στη μαθησιακή διαδικασία και στη διάθεση για μάθηση. Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες χάνουν εύκολα τη διάθεση και τα κίνητρα για μάθηση λόγω της συνεχούς αποτυχίας και απογοήτευσης που βιώνουν. Για να μη συμβαίνει αυτό χρειάζονται από το δάσκαλο ιδιαίτερα λεπτοί χειρισμοί.
Το σχολείο επίσης μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τους γονείς μέσα από την παροχή συστηματικής, εύχρηστης και ορθής ενημέρωσης και πληροφόρησης τόσο για την πραγματικότητα της κατάστασης των παιδιών τους όσο και για υλικά, φορείς και ενώσεις γονέων που μπορούν να βοηθήσουν είτε την ψυχική κατάσταση των γονέων είτε στον τρόπο που θα αντιμετωπίσουν οι ίδιοι τις δυσκολίες του παιδιού. Μπορεί ακόμη να εκπαιδεύσει τους γονείς για ζητήματα που τους ενδιαφέρουν, όπως η βοήθεια στο σπίτι και η οργάνωση της συμπεριφοράς του παιδιού. Σίγουρα εάν οι γονείς γνωρίζουν να εφαρμόζουν μια συγκεκριμένη τεχνική στο σπίτι, αυτό θα έχει θετικά αποτελέσματα για τους μαθητές.
Γίνεται πλέον αντιληπτό, πως για την επίτευξη της ολόπλευρης ανάπτυξης των παιδιών, και ειδικά αυτών με δυσκολίες μάθησης, απαιτείται από το σχολείο ένα συντονισμένο μοίρασμα πρωτοβουλιών και δημιουργικών εκπαιδευτικών σχεδιασμών με τη συνεργασία της οικογένειας και του παιδιού και έπειτα του δασκάλου και του σχολικού περιβάλλοντος, με συνεχή και διαρκή ανατροφοδότηση. (Καϊλα, 1997)
Τόσο η συμβολή της οικογένειας όσο και του σχολείου κρίνεται σημαντική για τη στήριξη των παιδιών, την ενθάρρυνσή τους και την υποστήριξή τους ώστε να ανταπεξέλθουν όχι μόνο στις γνωστικές δυσκολίες που έχουν αλλά και στις επιβαρυμένες ψυχοσυναισθηματικές καταστάσεις που βιώνουν.
Ο υπέρτατος στόχος του σχολείου και συγκεκριμένα του εκπαιδευτικού που ασχολείται με τα παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες μάθησης, θα πρέπει να είναι η εξίσωση του πλέγματος των δυνατοτήτων και των ελλειμμάτων των παιδιών αυτών με μία κατάλληλη διδακτική μέθοδο, η οποία θα είναι προϊόν προσεκτικής επιλογής περισσότερο παρά τυχαίας προτίμησης. (Στασινός, 2003)
Απαιτείται ωστόσο για το σκοπό αυτό μια έγκυρη και αναλυτική διάγνωση των επιμέρους δυσκολιών που συνθέτουν το όλο πρόβλημα. Η κατάλληλη και συγχρόνως αποτελεσματική διδασκαλία των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες είναι αναγκαία τόσο στην πρωτοβάθμια όσο και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Για την επίτευξή της απαιτείται το σύνολο των διδακτικών παρεμβάσεων να είναι στηριγμένο στην εξατομίκευση της διδασκαλίας, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της διδακτικής αξιολόγησης. (Παντελιάδου & Πατσιοδήμου, 2007)
Μεγάλη δυσκολία στο ρόλο του σχολείου σχετικά με την εκπαίδευση των παιδιών με δυσκολίες μάθησης, αποτελεί ο ετερογενής πληθυσμός των παιδιών αυτών που στεγάζεται σε συνηθισμένες τάξεις ή ειδικές τάξεις ή ακόμη και σε ειδικά σχολεία, στα οποία φοιτούν κυρίως παιδιά με πολλαπλές δυσκολίες έντονης μορφής και με σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές. Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες φοιτά σε συνηθισμένες γενικές τάξεις μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά της ίδιας ηλικίας. Για το λόγο αυτό, το κλειδί της επιτυχίας σε αυτούς τους μαθητές είναι ο εκπαιδευτικός της τάξης. Είναι πολύ σημαντική η στάση του δασκάλου, η κρίση του ως προς την πρόοδο των παιδιών και η ικανότητά του να αντιμετωπίσει τη συναισθηματική συμπεριφορά και τα προβλήματα που απορρέουν από την αδυναμία του παιδιού να συναγωνιστεί ακαδημαϊκά τους συμμαθητές του.
Είναι απαραίτητο η σχολική ατμόσφαιρα να είναι θετική και κατάλληλη να υποστηρίξει την προσπάθεια όλων των παιδιών. Αυτό διαμορφώνεται κυρίως από τους εκπαιδευτικούς του σχολείου, οι οποίοι σχετίζονται άμεσα με τη λειτουργία της τάξης και τις μαθησιακές συνθήκες. Έτσι πρέπει να γίνονται όλα σε ένα κλίμα συνεργασίας και ενδιαφέροντος, με έναν εκπαιδευτικό που δίνει ευκαιρίες και ενθαρρύνει το παιδί που αντιμετωπίζει δυσκολίες, ασκώντας επίδραση στην αυτοαντίληψή του. Δεδομένου ότι τα περισσότερα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες έχουν αρνητική αντίληψη για τον εαυτό τους και τις ικανότητές τους, κατανοούμε πόσο σημαντική είναι η θετική υποστήριξη του δασκάλου, ο οποίος θα ενισχύει κυρίως τα θετικά προσπερνώντας ή δουλεύοντας τα αρνητικά. Αυτό μπορεί να υλοποιηθεί με την ανάπτυξη μεθόδων διδασκαλίας που θα σέβονται τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες των παιδιών, με την ολόπλευρη ενίσχυση του παιδιού και με την πεποίθηση ότι όλα τα παιδιά έχουν ένα πεδίο στο οποίο μπορούν να επιτύχουν.
Πολύ σημαντικός παράλληλα είναι ο ρόλος των κινήτρων και της παρακίνησης των παιδιών από το σχολείο. Η επίδραση των κινήτρων που δίνει ο εκπαιδευτικός οδηγεί στην ενεργό εμπλοκή του παιδιού στη μαθησιακή διαδικασία και στη διάθεση για μάθηση. Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες χάνουν εύκολα τη διάθεση και τα κίνητρα για μάθηση λόγω της συνεχούς αποτυχίας και απογοήτευσης που βιώνουν. Για να μη συμβαίνει αυτό χρειάζονται από το δάσκαλο ιδιαίτερα λεπτοί χειρισμοί.
Το σχολείο επίσης μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τους γονείς μέσα από την παροχή συστηματικής, εύχρηστης και ορθής ενημέρωσης και πληροφόρησης τόσο για την πραγματικότητα της κατάστασης των παιδιών τους όσο και για υλικά, φορείς και ενώσεις γονέων που μπορούν να βοηθήσουν είτε την ψυχική κατάσταση των γονέων είτε στον τρόπο που θα αντιμετωπίσουν οι ίδιοι τις δυσκολίες του παιδιού. Μπορεί ακόμη να εκπαιδεύσει τους γονείς για ζητήματα που τους ενδιαφέρουν, όπως η βοήθεια στο σπίτι και η οργάνωση της συμπεριφοράς του παιδιού. Σίγουρα εάν οι γονείς γνωρίζουν να εφαρμόζουν μια συγκεκριμένη τεχνική στο σπίτι, αυτό θα έχει θετικά αποτελέσματα για τους μαθητές.
Γίνεται πλέον αντιληπτό, πως για την επίτευξη της ολόπλευρης ανάπτυξης των παιδιών, και ειδικά αυτών με δυσκολίες μάθησης, απαιτείται από το σχολείο ένα συντονισμένο μοίρασμα πρωτοβουλιών και δημιουργικών εκπαιδευτικών σχεδιασμών με τη συνεργασία της οικογένειας και του παιδιού και έπειτα του δασκάλου και του σχολικού περιβάλλοντος, με συνεχή και διαρκή ανατροφοδότηση. (Καϊλα, 1997)