Η Virginia Satir, μία από τις ηγετικές φυσιογνωμίες στο χώρο της οικογενειακής ψυχοθεραπείας, μας μιλάει για την "αυτεκτίμηση" (ο όρος που χρησιμοποιεί η ίδια για την Εκτίμηση του Εαυτού) ως ιδέα, στάση, συναίσθημα και εικόνα που εξωτερικεύεται με τη συμπεριφορά. Αυτεκτίμηση, γράφει, είναι η ικανότητα να δίνεις αξία στον εαυτό σου και να τον μεταχειρίζεσαι με αξιοπρέπεια, με αγάπη και αλήθεια.
Ακεραιότητα, ειλικρίνια, υπευθυνότητα, συμπόνια, αγάπη και ικανότητα - όλα πηγάζουν χωρίς δυσκολία απ'τους ανθρώπους που η αυτεκτίμησή τους είναι ψηλά. Αισθανόμαστε ότι μας λογαριάζουν, ότι ο κόσμος είναι καλύτερος γιατί βρισκόμαστε και εμείς σε αυτόν. Πιστεύουμε στις ικανότητές μας. Επιτρέπουμε στον εαυτό μας να ζητήσει βοήθεια από τους άλλους, πιστεύοντας ταυτόχρονα ότι μπορούμε να αποφασίζουμε μόνοι μας βρίσκοντας και μέσα μας πολλές πηγές βοήθειας. Εκτιμώντας τη δική μας αξί, είμαστε έτοιμοι να δούμε και να σεβαστούμε την αξία των άλλων. Δεν έχουμε κανόνες αντίθετους με οτιδήποτε αισθανόμαστε και δεχόμαστε ολόκληρο τον εαυτό μας σαν ανθρώπινο πλάσμα.
Μιλώντας για την "αυτεκτίμηση" αναφέρει ότι είναι δυνατό κάποιος να αυξήσει την αυτεκτίμησή του άσχετα από την ηλικία του ή την κατάστασή του καθώς το συναίσθημα να μη δίνει κάποιος μεγάλη αξία στον εαυτό του μαθαίνεται. Άρα και ξεμαθαίνεται και κάτι καινούριο μπορεί να το αντικαταστήσει. Η ευκαιρία υπάρχει από τη γέννηση μέχρι το θάνατο, γι'αυτό και δεν είναι ποτέ αργά.
Προσπαθώντας η V.Satir να μας μεταφέρει όλα της τα συναισθήματα και τις ιδέες για την αυτεκτίμηση δημιούργησε αυτή τη "Διακήρυξη για την Εκτίμηση του Εαυτού" :
Είμαι εγώ.
Σ’ όλο τον κόσμο δεν υπάρχει κανένας άλλος ακριβώς σαν κι εμένα. Υπάρχουν άνθρωποι, που μου μοιάζουν σε μερικά σημεία, αλλά κανένας δεν είναι ολότελα όμοιος με εμένα. Επομένως ό,τι προέρχεται από εμένα είναι απόλυτα δικό μου γιατί εγώ μόνος μου το διάλεξα.
Μου ανήκει ό,τι έχω: το σώμα μου και όλα όσα κάνει, το μυαλό μου με τις ιδέες του και τις σκέψεις του, τα μάτια μου και οι εικόνες όσων βλέπουν, τα συναισθήματά μου, όποια κι αν είναι αυτά: θυμός, χαρά, αποκάρδιωση, αγάπη, απογοήτευση, ενθουσιασμός, το στόμα μου και τα λόγια που ξεστομίζω: ευγενικά, γλυκά ή σκληρά, σωστά ή λαθεμένα. Η φωνή μου δυνατή ή σιγανή και όλες μου οι πράξεις, άσχετα αν κατευθύνονται προς εμένα ή προς τους άλλους.
Δικές μου είναι όλες μου οι φαντασιώσεις, τα όνειρά μου, οι ελπίδες μου, οι φόβοι μου.
Δικοί μου οι θρίαμβοι και οι επιτυχίες μου και όλες μου οι αποτυχίες και τα λάθη μου.
Γιατί σε μένα ανήκει όλος ο εαυτός μου, μπορώ να γνωριστώ βαθιά, στενά μαζί του. Έτσι μπορώ να τον αγαπάω και να ‘μαι φίλος μαζί του, με όλες τις πλευρές. Μπορώ λοιπόν να βάλω όλον τον εαυτό μου να δουλέψει για το συμφέρον μου. Μερικές πλευρές του εαυτού μου με βάζουν σε απορία, το ξέρω και άλλες μου είναι τελείως άγνωστες. Όσο όμως διατηρώ φιλικές σχέσεις μαζί του και τον αγαπάω, μπορώ με θάρρος και ελπίδα να αναζητώ λύσεις για τα αινίγματα και τρόπους για να ανακαλύψω πιο πολλά πράγματα για μένα.
Όπως κι αν μοιάζω κι αν φαίνομαι, ό,τι λέω και κάνω, ό,τι σκέφτομαι κι αισθάνομαι σε οποιαδήποτε στιγμή, όλα αυτά είμαι εγώ. Κι αυτό είναι κάτι αυθεντικό και δείχνει πού βρισκόμουν εκείνη τη στιγμή.
Όταν αργότερα εξετάσω πώς έμοιαζα και πώς φαινόμουν, τι έκανα και τι είπα, τι σκέφτηκα και πώς αισθάνθηκα, κάποια σημεία μπορεί να είναι ακατάλληλα. Μπορώ να τα πετάξω τα ακατάλληλα και να κρατήσω όσα αποδείχθηκαν κατάλληλα και να εφεύρω κάτι καινούριο για να αντικαταστήσω ό,τι πέταξα.
Βλέπω, ακούω, αισθάνομαι, σκέπτομαι, λέγω και πράττω. Έχω τα εργαλεία που χρειάζομαι για να επιζήσω, να ‘μαι κοντά με τους άλλους, να ‘μαι παραγωγικός, να καταλαβαίνω και να βάζω σε τάξη μες το νου μου το πλήθος των ανθρώπων και των πραγμάτων έξω από εμένα.
Είμαι κύριος του εαυτού μου και, επομένως, μπορώ να τον οργανώσω.
Είμαι εγώ και είμαι πολύ εντάξει.
Μιλώντας για την "αυτεκτίμηση" αναφέρει ότι είναι δυνατό κάποιος να αυξήσει την αυτεκτίμησή του άσχετα από την ηλικία του ή την κατάστασή του καθώς το συναίσθημα να μη δίνει κάποιος μεγάλη αξία στον εαυτό του μαθαίνεται. Άρα και ξεμαθαίνεται και κάτι καινούριο μπορεί να το αντικαταστήσει. Η ευκαιρία υπάρχει από τη γέννηση μέχρι το θάνατο, γι'αυτό και δεν είναι ποτέ αργά.
Προσπαθώντας η V.Satir να μας μεταφέρει όλα της τα συναισθήματα και τις ιδέες για την αυτεκτίμηση δημιούργησε αυτή τη "Διακήρυξη για την Εκτίμηση του Εαυτού" :
Είμαι εγώ.
Σ’ όλο τον κόσμο δεν υπάρχει κανένας άλλος ακριβώς σαν κι εμένα. Υπάρχουν άνθρωποι, που μου μοιάζουν σε μερικά σημεία, αλλά κανένας δεν είναι ολότελα όμοιος με εμένα. Επομένως ό,τι προέρχεται από εμένα είναι απόλυτα δικό μου γιατί εγώ μόνος μου το διάλεξα.
Μου ανήκει ό,τι έχω: το σώμα μου και όλα όσα κάνει, το μυαλό μου με τις ιδέες του και τις σκέψεις του, τα μάτια μου και οι εικόνες όσων βλέπουν, τα συναισθήματά μου, όποια κι αν είναι αυτά: θυμός, χαρά, αποκάρδιωση, αγάπη, απογοήτευση, ενθουσιασμός, το στόμα μου και τα λόγια που ξεστομίζω: ευγενικά, γλυκά ή σκληρά, σωστά ή λαθεμένα. Η φωνή μου δυνατή ή σιγανή και όλες μου οι πράξεις, άσχετα αν κατευθύνονται προς εμένα ή προς τους άλλους.
Δικές μου είναι όλες μου οι φαντασιώσεις, τα όνειρά μου, οι ελπίδες μου, οι φόβοι μου.
Δικοί μου οι θρίαμβοι και οι επιτυχίες μου και όλες μου οι αποτυχίες και τα λάθη μου.
Γιατί σε μένα ανήκει όλος ο εαυτός μου, μπορώ να γνωριστώ βαθιά, στενά μαζί του. Έτσι μπορώ να τον αγαπάω και να ‘μαι φίλος μαζί του, με όλες τις πλευρές. Μπορώ λοιπόν να βάλω όλον τον εαυτό μου να δουλέψει για το συμφέρον μου. Μερικές πλευρές του εαυτού μου με βάζουν σε απορία, το ξέρω και άλλες μου είναι τελείως άγνωστες. Όσο όμως διατηρώ φιλικές σχέσεις μαζί του και τον αγαπάω, μπορώ με θάρρος και ελπίδα να αναζητώ λύσεις για τα αινίγματα και τρόπους για να ανακαλύψω πιο πολλά πράγματα για μένα.
Όπως κι αν μοιάζω κι αν φαίνομαι, ό,τι λέω και κάνω, ό,τι σκέφτομαι κι αισθάνομαι σε οποιαδήποτε στιγμή, όλα αυτά είμαι εγώ. Κι αυτό είναι κάτι αυθεντικό και δείχνει πού βρισκόμουν εκείνη τη στιγμή.
Όταν αργότερα εξετάσω πώς έμοιαζα και πώς φαινόμουν, τι έκανα και τι είπα, τι σκέφτηκα και πώς αισθάνθηκα, κάποια σημεία μπορεί να είναι ακατάλληλα. Μπορώ να τα πετάξω τα ακατάλληλα και να κρατήσω όσα αποδείχθηκαν κατάλληλα και να εφεύρω κάτι καινούριο για να αντικαταστήσω ό,τι πέταξα.
Βλέπω, ακούω, αισθάνομαι, σκέπτομαι, λέγω και πράττω. Έχω τα εργαλεία που χρειάζομαι για να επιζήσω, να ‘μαι κοντά με τους άλλους, να ‘μαι παραγωγικός, να καταλαβαίνω και να βάζω σε τάξη μες το νου μου το πλήθος των ανθρώπων και των πραγμάτων έξω από εμένα.
Είμαι κύριος του εαυτού μου και, επομένως, μπορώ να τον οργανώσω.
Είμαι εγώ και είμαι πολύ εντάξει.
Satir, V. (1989). Πλάθοντας ανθρώπους. Κέδρος, Αθήνα